ทวาทสนิบาตชาดก

1. จุลลกุณาลชาดก

ว่าด้วยสิ่ง 5 อย่างรู้ได้ยาก

[1601] บุรุษผู้ไม่ถูกผีสิง ย่อมไม่ควรจะเชื่อ
หญิงผู้หยาบช้าใจเบาไม่รู้จักคุณคนมักประทุษร้ายมิตร.
[1602] หญิงเหล่านั้นย่อมไม่รู้จักกิจที่ทำแล้ว
และกิจที่ยังไม่ได้ทำ ไม่รู้จักมารดาบิดาหรือพี่น้อง
ไม่ใช่อารยชน ก้าวล่วงธรรมเสียแล้ว ย่อมไปตาม
อำนาจจิตของตนถ่ายเดียว.
[1603] เมื่อมีอันตรายและเมื่อกิจเกิดขึ้น หญิง
ย่อมละทิ้งสามีนั้นแม้อยู่ร่วมกันมานาน เป็นที่รัก เป็น
ที่พอใจ เป็นผู้อนุเคราะห์ แม้เสมอด้วยชีวิต เพราะ
เหตุนั้น เราจึงไม่ไว้วางใจหญิงทั้งหลาย.
[1604] ความจริง จิตของหญิงเหมือนกับจิต
ของลิง ลุ่ม ๆ ดอน ๆ เหมือนกับเงาต้นไม้ หัวใจของ
หญิงทั้งหลายไหวไปมา เหมือนล้อรถที่กำลังหมุนไป
ฉะนั้น.
[1605] คราวใด หญิงมองเห็นทรัพย์ของบุรุษ
ที่ควรจะถือเอาได้ คราวนั้น ย่อมใช้วาจาอ่อนหวาน

นำพาเอาบุรุษนั้นไป เหมือนชาวกัมโพชใช้สาหร่ายล่อ
ม้าไปได้ ฉะนั้น.
[1606] คราวใด ไม่มองเห็นทรัพย์ของบุรุษที่
ควรจะถือเอาได้ คราวนั้น ย่อมละทิ้งบุรุษนั้นไปเสีย
เหมือนบุคคลข้ามฟากถึงฝั่งโน้นแล้ว ก็ทิ้งแพไปเสีย
ฉะนั้น.
[1607] หญิงเปรียบเหมือนยางรัก กินไม่เลือก
เหมือนเปลวไฟ มีมายาแรงกล้าเหมือนแม่น้ำอันมี
กระแสเชี่ยว ย่อมคบหาบุรุษทั้งที่น่ารักและไม่น่ารัก
เหมือนเรือจอดไม่เลือกว่าฝั่งข้างนี้ หรือข้างโน้น ฉะนั้น.
[1608] หญิงไม่ใช่ของบุรุษคนเดียวหรือสอง
คน ย่อมต้อนรับทั่วไปเหมือนร้านตลาด ผู้ใดสำคัญ
ซึ่งหญิงเหล่านั้นว่าของเรา ก็เท่ากับดักลมด้วยตาข่าย
ฉะนั้น.
[1609] แม่น้ำ หนทาง ร้านขายเหล้า สภา
และบ่อน้ำ มีอุปมา ฉันใด หญิงในโลกก็มีอุปไมย
ฉันนั้น เขตแดนของหญิงเหล่านั้นไม่มีเลย.
[1610] หญิงเหล่านั้นเสมอด้วยไฟกินเปรียง
เปรียบด้วยหัวงูเห่า เลือกหยิบเอาแต่ที่อร่อย ๆ เหมือน
โคเลือกกินหญ้าในภายนอก ฉะนั้น.
[1611] ไฟกินเปรียง 1 ช้างสาร 1 งูเห่า 1
พระเจ้าแผ่นดินผู้ได้มูรธาภิเษก 1 หญิงทุกคน 1 ทั้ง 5 นี้

คนพึงคบหาด้วยความระมัดระวังเป็นนิตย์ เพราะว่าสิ่ง
ทั้ง 5 นั้นมีอัธยาศัยที่รู้ได้ยาก.
[1612] หญิงที่งามเกินไป 1 หญิงที่ชายเป็น
อันมากไม่รักใคร่ (หญิงแพศยา) 1 หญิงที่เหมือนมือ
ขวา (ชำนาญการฟ้อนการขับ ) 1 หญิงที่เป็นภรรยา
ของคนอื่น 1 หญิงที่เห็นแก่ทรัพย์ 1 หญิง 5 จำพวก
นี้ก็ไม่ควรคบหา.
จบจุลลกุณาลชาดกที่ 1

อรรถกถาทวาทสนิบาต

จุลกุณาลชาดก

ชาดกเรื่องนี้ มีคำเริ่มต้นว่า ขุทฺทานํ ลหุจิตฺตานํ ดังนี้ จักมี
อย่างแจ่มแจ้งในกุณาลชาดก.¹
จบอรรถกถาจุลกุณาลชาดก
ดูพระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก เล่มที่ 4 ภาคที่ 1 หน้า 514